NEW ELECTORAL LEGISLATION AND THE PRINCIPLE OF* REPRESENTATION: LAW ON THE ELECTION OF MEMBERS OF THE PARLIAMENT AND LAW ON LOCAL ELECTIONS

Bálint Pásztor

Abstract

By analysing the legislative framework which, after two decades, significantly changes the election regulations and the principles of the legitimate constitution of government at the state and local levels, we tried to answer the question: do the newly adopted solutions comprehensively ensure legal security, equality of all participants in the election process and fair representation? Furthermore, how will the new regulations affect the crystallised electoral practice so far, to what extent will the principle of representation be improved, especially the principle of political representation of national minorities.

Legal and political analysis of the new solutions set out in the Law on the Election of Deputies and the Law on Local Elections, in a kind of political interim immediately after their adoption, and before their implementation in any elections, confirmed that electoral design cannot be abstracted from the political context and institutional design, our political cultures and traditions, and above all, from the distribution of power among political actors.

On the one hand, even the best-defined measure of affirmative action can hardly change the essence of the balance of political power, provide greater representation and realistically greater influence of representatives of various minority options on political decision-making, without changing political culture.

But, on the other hand, the electoral system affects the behaviour of voters and political participants in the electoral process, affects the conversion of citizens’ electoral will into the number of seats, and the possibility that the chosen option influences key political decisions, government election, representation, and the visibility of social and political groups in public life.

Compared to the previous results, the results of the 2020 elections confirm the more effective and significantly greater political participation, visibility, and influence of minority parties at all levels of political decision-making.

In the twelfth legislature of the National Assembly, two crucial legal and political processes were initiated from the point of view of democratic and institutional consolidation: the Act amending the Constitution in the area of justice was confirmed by citizens on referendum, and two parallel inter-party dialogues conducted under the auspices of the National Assembly ended with the adoption of documents from which the most significant changes in the current election model resulted.

By analyzing the new election regulations, we can conclude that serious progress has been made in creating legislative preconditions for the interests of various actors to be represented to the extent that ensures efficient and effective participation in political life. That is why we understand the principles of representation, equality, and fairness as a building block of constitutional and electoral democracy, because only by respecting the institution of the Constitution and the law are the rights and freedoms of all members of the community protected.

References

• CRTA. 2021. „Komentari na Nacrt zakona o izboru narodnih poslanika, Nacrt zakona o izboru predsednika Republike i Nacrt zakona o lokalnim izborima koje je Crta dostavila u okviru javne rasprave Ministarstvu za državnu upravu i lokalnu samoupravu.” Poslednji pristup 20. decembar 2021. https://crta.rs/wp-content/uploads/2021/12/Crtini-komentari-na-izborne-zakone-dostavljenu-u-okviru-javne-rasparave.pdf.
• Đurić, Vladimir. 2021. „Pravni položaj političkih stranaka nacionalnih manjina u izbornom procesu u Republici Srbiji.” U Dijalog o izborima 2020, ur. Milan Jovanović i Dejan Milenković, 195-210. Beograd:Fakultet političkih nauka Univerziteta i Čigoja štampa.
• Evropska komisija za demokratiju putem zakona (Venecijanska komisija). 2002. Kodeks dobrog vladanja u izbornim pitanjima: smjernice i obrazloženje. Strazbur: Savet Evrope.
• Ilić, Vujo. 2021. „Sporazumne stranputice” Peščanik. Poslednji pristup 08. januar 2022. https://pescanik.net/sporazumne-stranputice.
• Izvod iz registra političkih stranaka Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave. Poslednji pristup 08. januar 2022.  http://mduls.gov.rs/wp-content/uploads/Izvod-iz-Registra-politickih-stranaka.pdf.
• Jovanović, Milan, i Nikola Perišić.2021. „Posledice izmena zakonskog izbornog praga na predstavljenost stranaka nacionalnih manjina –  lokalni izbori u Srbiji 2020. godine.” Srpska politička misao. 73 (3): 79-101. doi: 10.22182/spm.7332021.
• Jovanović, Milan. 2021. „Snižavanje izbornog praga – motivi i posledice.” U Dijalog o izborima 2020, ur. Milan Jovanović i Dejan Milenković, 87-104. Beograd: Fakultet političkih nauka Univerziteta i Čigoja štampa.
• Kancelarija za demokratske institucije i ljudska prava OEBS-а Ograničena misija za posmatranje izbora. 2016. Republika Srbija Privremeni izveštaj 18. marta – 14. aprila Prevremeni parlamentarni izbori 24. april 2016.
• Lajphart, Arend. 2003. Modeli demokratije: oblici i učinak vlade u trideset šest zemalja, -Podgorica: CID; Beograd: Službeni list SCG.
• Logarušić, Dеjan. 2021. „Methodological principles as elements of scientific research work.” Pravo – Teorija i Praksa 38 (2), 43–53. https://doi.org/10.5937/ptp2102043L.
• Marković, Đorđe. 2020. „Delimične izborne reforme u Republici Srbiji.” Arhiv za pravne i društvene nauke.  115 (1-2): 121-153. doi: https://doi.org/10.22182/apdn.122020.
• Mere za unapređenja sprovođenja izbornog procesa dogovorene konsenzusom tokom procesa međustranačkog dijaloga uz posredovanje Evropskog parlamenta.  Poslednji pristup 13. januar 2022. https://europa.rs/wp-content/uploads/2021/09/FINAL-Table-measures-18-Sept-2021-SRB-LAT.pdf .  
• Narodna skupština Republike Srbije Autentično tumačenje odredbe člana 40. stav 5. Zakona o lokalnim izborima („Službeni glasnik RS”, br. 129/07, 34/10 – Odluka US, 54/11 i 12/20) RS broj 16 od 27. februara 2020.
• Nolen, Dieter. 1997. „Izborni sistemi i njihova reforma.” U Izborni sistemi istočne Evrope, ur. Dieter Nolen i Mirjana Kasapović, 6‒37. Beograd: Fondacija Friedrich Ebert Biro Beograd.
• Odluka  o obrazovanju Radne grupe za saradnju sa Organizacijom za evropsku bezbednost i saradnju i Kancelarijom za demokratske institucije i ljudska prava u koordinaciji i praćenju sprovođenja primene preporuka za unapređenje izbornog procesa  „Službeni glasnik RS”, br. 62 od 30. avgusta 2019, 65 od 13. septembra 2019. Pristupljeno 18 januar 2022. http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/vlada/
• Odluka USS  IUp-42/2008, od 14. aprila 2011, „Službeni glasnik RS”, broj 28/2011.
• Odluka USS  IUz 52/2008,  od 21. aprila 2010, „Službeni glasnik RS” broj 34/2010.
• odluka/2019/62/9.
• Orlović, Slaviša. 2011a. „Izborni sistem i institucionalni dizajn.” U Preporuke za izmenu izbornog zakonodavstva u Srbiji. 31-50. Beograd: National Democratic Institute for International Affairs.
• Orlović, Slaviša. 2011b. „Političko predstavljanje nacionalnih manjina–Srbija u komparativnoj perspektivi”. Migracijske i etničke teme, 27 (3): 393-417. https://hrcak.srce.hr/7801.
• Orlović, Slobodan. 2020. „Bonus od 35 odsto za stranke nacionalnih manjina – neustavan i opasan eksperiment.” Nova srpska politička misao, 20. februar. Poslednji pristup 13. decembar 2021. http://www.nspm.rs/komentar-dana/bonus-od-35-odsto-za-stranke-nacionalnih-manjina-neustavan-i-opasan-eksperiment.html.
• OSCE Kancelarija za demokratske institucije i ljudska prava.  2020.Republika Srbija parlamentarni izbori 21. juna 2020. Konačni izveštaj Specijalne misije KDILJP-a za procenu izbora. Varšava: OSCE.
• Pajvančić, Marijana. 2020. „Da li je sporna legalnost predstojećih izbora?” Danas. Poslednji pristup 012. januar 2021.  https://www.danas.rs/vesti/drustvo/da-li-je-sporna-legalnost-predstojecih-izbora/.
• Pastor, Balint. 2019. „Izazovi ostvarivanja efikasne i  delotvorne nadzorne funkcije parlamenta sa posebnim osvrtom na interpelaciju.” Srpska politička misao  65 (3): 195-216. doi:10.22182/spm.6532019.
• Pavićević, Đorđe. 2021. „Legitimizacija izbora: dijalog o izborima pre izbora.” U Dijalog o izborima 2020, ur. Milan Jovanović i Dejan Milenković, 43‒55. Beograd:Fakultet političkih nauka Univerziteta; Čigoja štampa.
• Prpić, Ivan. 1995. „Paradoks opozicije.”Politička misao 32 (3-4): 11-20. Poslednji pristup 09. januar 2022. https://hrcak.srce.hr/110570.
• Republička izborna komisija  Izveštaj o sprovedenom republičkom referendumu radi potvrđivanja akta o promeni  Ustava Republike Srbije 02 Broj: 014-439/22 od 7. februara 2022. Sporazum o unapređenju uslova za održavanje izbora. Poslednji pristup 18. januar 2022. http://www.parlament.gov.rs/upload/documents/dokumenta/013-217_21_Sporazum.pdf.
• Shiklaf Musbah, Qrifa Omar, and Ahmed Mahmoud. 2016. “General characteristics of international legal instruments in the field of human rights.” Pravo – Teorija i Praksa 33 (4-6), 61–76. doi: 10.5937/ptp1606061M.
• Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima. Poslednji pristup 14. januar 2022. http://www.bgcentar.org.rs/bgcentar/wp-content/uploads/2013/02/Univerzalna-deklaracija-o-ljudskim-pravima-1948.pdf.
• Ustav Republike Srbije, „Službeni glasnik RS”, broj 98/2006.
• Vasović, Vučina. 2003. „Lajphartova konsociaciona demokratija.” Predgovor u Modeli demokratije: oblici i učinak vlade u trideset šest zemalja, Arend Lajphart, 5-67. Podgorica: CID; Beograd: Službeni list SCG.
• Vlada Mišljenje upućeno Narodnoj skupštini 05 broj: 011-938/2022 od 3.januara 2022. Vučićević, Dušan. 2020. Mešoviti izborni sistemi: struktura, geneza, posledice. Beograd: Službeni glasnik. Zakon o izboru narodnih poslanika, „Službeni glasnik RS”, broj 14/22.
• Vučićević, Dušan. 2021. „Reforme izbornog sistema Srbije: „Od nema izmena u izbornoj godini” do „menjamo radi jačanja demokratije” u samo nekoliko meseci.” U Dijalog o izborima 2020, ur. Milan Jovanović i Dejan Milenković, 179-193. Beograd:Fakultet političkih nauka Univerziteta i Čigoja štampa.
• Watts, J.Edward. 2020. Republika na samrti. Zagreb: Sandorf.
• Zakon o izboru narodnih poslanika („Službeni glasnik RS”“, br. 35 od 10. oktobra 2000, 57 od 30. maja 2003 – US, 72 od 18. jula 2003 – dr. zakon, 75/2003-ispr.dr.zakona, 18 od 25. februara 2004, 85 od 6. oktobra 2005 – dr. zakonik, 101 od 21. novembra 2005 – dr. zakon, 104 od 16. decembra 2009 – dr. zakon, 28 od 26. aprila 2011 – US, 36 od 27. maja 2011, 12 od 8. februara 2020, 68 od 10. maja 2020).
• Zakon o lokalnim izborima, „Službeni glasnik RS”, broj 14/22. Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, „Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 20/14-Odluka US, 55/14 i 47/18.