THE DISCURSIVE CONSTRUCTION OF THE NATION: SERBHOOD AS THE OTHER IN THE CONSTRUCTION OF MONTENEGRIN NATIONAL IDENTITY

Sava Mitrović

Abstract

Considering nations as socially constructed communities, the author examines the role of otherness in forming the national identity in the case study of contemporary Montenegrin identity. Drawing upon the thesis that distancing from Serbian national features played a key role in the construction of the Montenegrin nation, the author presents and explains processes of marginalisation and stigmatisation of Serbhood, understood as everything implicitly or explicitly related to Serbia as a country and/or Serbs as a people. After providing theoretical and methodological observations, the subsequent section offers a critical literature review on questions surrounding Montenegrin identity. In the central section of the paper, the discourse on Serbian otherness is deconstructed. Specifically, by employing the critical discourse analysis method, the author scrutinises how this discourse constructs identity and shapes social reality in Montenegro. This section comprises three subsections. The first thematically encompasses the discourse on the Podgorica Assembly of 1918 and related events in Montenegro; the second analyses the discourse on the Serbian Orthodox Church during the rule of the Democratic Party of Socialists, while the third presents a continuity of anti-Serb discourse after the fall of DPS. The research findings show that, alongside legal, foreign policy, linguistic, symbolic, and other distancing from Serbia and Serbhood, the construction of contemporary Montenegrin identity hinged on a discourse that not only suppressed Serbhood but also portrayed it as a hostile otherness and a threat to the mere existence of Montenegro.

References

Аl Jazeera. 2021. „Đukanović: Srbija bi Kosovo bez Albanaca, Crnu Goru bez Crnogoraca.ˮ 11. septembar 2021. https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2021/9/11/milo-djukanovic-srbija-bi-kosovo-bez-albanaca-crnu-goru-bez-crnogoraca.

Al Jazeera. 2023a. „Batrićević: Pobijedi li Milatović postaćemo ‘Republika Srpska’ s grbom Crne Gore.ˮ 30. mart 2023. https://balkans.aljazeera.net/teme/2023/3/30/batricevic-pobijedi-li-milatovic-postat-cemo-republika-srpska-s-grbom-crne-gore.

Al Jazeera. 2023b. “Đukanovića podržavaju Majke Srebrenice, a Milatovića ratni zločinci.” 30. mart 2023. https://balkans.aljazeera.net/opinions/2023/3/30/bursac-djukanovica-podrzavaju-majke-srebrenice-a-milatovica-ratni-zlocinci.

Bešić, Miloš. 2019. Metodologija društvenih nauka. Novi Sad: Akademska knjiga.

Vlada Crne Gore [Vlada CG]. 2006. „Govor predsjednika Vlade RCG Mila Đukanovića na konvenciji u Podgorici.ˮ 22. maj 2006. https://www.gov.me/cyr/clanak/18095–13628.

Vlada Crne Gore [Vlada CG]. 2020. „Premijer Duško Marković na Cetinju: 30. avgusta su izbori za očuvanje Crne Gore protiv iste ideologije koja je našu zemlju poništila 1918.ˮ 27. avgust 2020. https://www.gov.me/cyr/clanak/231529–premijer-dusko-markovic-na-cetinju-30-avgusta-su-izbori-za-ocuvanje-crne-gore-protiv-iste-ideologije-koja-je-nasu-zemlju-ponisti.

Danas. 2023. „Đukanović: Srbija u našem regionu radi ono što Rusija radi u svom.ˮ 29. mart 2023. https://www.danas.rs/svet/region/djukanovic-srbija-u-nasem-regionu-radi-ono-sto-rusija-radi-u-svom/.

DPS Crne Gore [DPS]. 2018. „Inauguracioni govor Predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića.ˮ Jutjub video. 19:03. 20. maj 2018. https://www.youtube.com/watch?v=4X-gE7FvFBo.

DPS Crne Gore [DPS]. 2021. „Politički program: Nova platforma političkog djelovanja.ˮ Podgorica. 24. januar 2021. https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/dps.website/media/files/1611656008-politicki-program-dps-ix-kongres.pdf.

Đukanović, Dragan. 2014. „Identitetska pitanja i linije unutrašnjih podela u Crnoj Gori.ˮ Međunarodni problemi 66 (3-4): 395–422. doi: 10.2298/MEDJP1404395D.

Đurković, Miša. 2010. „Kako se konstruišu nacije: crnogorski slučaj.ˮ Sociološki pregled 44 (1): 3–36. doi:10.5937/socpreg1001003D.

Ejdus, Filip. 2016. „Diskurzivna i praktična konstrukcija međunarodne (ne)bezbednosti.ˮ U Konstruktivističke teorije međunarodnih odnosa, ur. Dejan Jović, 199–228. Zagreb: Fakultet političkih znanosti Sveučilišta u Zagrebu.

Zavod za statistiku Republike Crne Gore [Zavod za statistiku]. 2004. „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2003. Vjeroispovjest, maternji jezik i nacionalna ili etnička pripadnost prema starosti i polu.ˮ Podgorica.

IN4S. 2015. „Novi govor mržnje ’Vijesti’: Proglasili Srbe okupatorima Crne Gore.ˮ 10. novembar 2015. https://www.in4s.net/novi-govor-mrznje-vijesti-proglasili-srbe-okupatorima-crne-gore/.

In4snet. 2019. „IN4S: Pogledajte ko je ideološki otac Mila Đukanovića.ˮ Jutjub video. 4:59. 1. jul 2019. https://www.youtube.com/watch?v=0N96TrqjJFg.

Lutovac, Zoran. 2015. Srpski identitet u Crnoj Gori. Beograd: Institut društvenih nauka.

Mandić, Marko. 2021. „Sekuritizacija srpskog identiteta u Crnoj Gori – analiza postojećeg javnog diskursa.ˮ Nacionalni interes 40 (3): 213–238. doi: https:doi.org/10.22182/ni.4032021.9.

Milosavljević, Branislav i Nenad Putnik. 2020. „Strategija izgradnje nacionalnog identiteta Crne Gore.ˮ Nacionalni interes 39 (3): 129–157. doi: 10.22182/ni.3932020.6.

Nojman, Iver B. 2011. Upotrebe drugog: „Istok“ u fomiranju evropskog indentiteta. Beograd: Službeni glasnik.

Odluka o preimenovanju ulice, „Službeni list Crne Gore – Opštinski propisiˮ, br. 01-030/08-1149.

Petrović, Nada. 2018. „Dokumenta svedoče. Odluka Velike narodne skupštine srpskog naroda u Crnoj Gori, doneta na sednici od 13. novembra 1918. u Podgorici.ˮ Glasnik udruženja arhivskih radnika Republike Srpske 3 (10): 325–331. doi: 10.7251/GUARS1810325P.

Pobjeda. 2023. „Regionalni mediji o izboru Mandića: ’Četnički vojvoda’ i ’proruski igrač’ na čelu parlamenta.ˮ 30. oktobar 2023. https://www.pobjeda.me/clanak/regionalni-mediji-o-izboru-mandica-cetnicki-vojvoda-i-proruski-igrac-na-celu-parlamenta.

Politika. 2018. „Crnogorski gradovi oblepljeni plakatima ’Nikad više 1918’“. 1. oktobar 2018. https://www.politika.rs/scc/clanak/412217/Crnogorski-gradovi-oblepljeni-plakatima-Nikad-vise-1918.

Politika. 2019a. „Đukanović: SPC u Crnoj Gori čuva infrastrukturu ’velike Srbije’“. 19. jun 2019. https://www.politika.rs/scc/clanak/432132/Dukanovic-Odlucni-da-resimo-pitanje-crkve.

Politika. 2019b. „Većina građana Crne Gore veruje Srpskoj pravoslavnoj crkvi“. 13. decembar 2019. https://www.politika.rs/scc/clanak/443941/Vecina-gradana-Crne-Gore-veruje-Srpskoj-pravoslavnoj-crkvi.

Portal Analitika. 2023. „DPS: Andrija Mandić na čelu Parlamenta i bivši DF u Vladi, značili bi pobjedu Milatovića nad Spajićem i kraj sna o Crnoj Gori u Evropskoj uniji.ˮ 11. oktobar 2023. https://www.portalanalitika.me/clanak/dps-andrija-mandic-na-celu-parlamenta-i-bivsi-df-u-vladinoj-koaliciji-znacili-bi-pobjedu-milatovica-nad-spajicem-i-kraj-sna-o-crnoj-gori-u-evropskoj-uniji.

Radio Slobodna Evropa [RSE]. 2023. „Višestruki izazovi pred Crnom Gorom, nakon kompletiranja državnog vrha.ˮ 1. novembar 2023. https://www.slobodnaevropa.org/a/crna-gora-vlada-strani-uticaj-srbija-rusija-kina/32666154.html.

RTS. 2018. „Crna Gora, osvanuli plakati ’Nikad više 1918’.ˮ 26. novembar 2018. https://www.rts.rs/vesti/region/3334072/crna-gora-osvanuli-plakati-nikad-vise-1918.html.

Skupština Crne Gore [Skupština CG]. 2018a. „Šesta sjednica Drugog redovnog zasijedanja u 2018. godini 29.11.2018.ˮ Jutjub video. 9:54:19. 29. novembar 2018. https://www.youtube.com/watch?v=gxFtr6ov9Dw.

Skupština Crne Gore [Skupština CG]. 2018b. „Rezolucija povodom 100-godišnjnice ’Podgoričke skupštine’.ˮ Broj: 00-71/18-7/12. 30. novembar 2018. https://zakoni.skupstina.me/zakoni/web/dokumenta/zakoni-i-drugi-akti/592/1869-11382-00-71-18-7-12.pdf.

Slobodna Dalmacija. 2023. „Srpski svet na hrvatskoj granici: izgubi li Đukanović izbore, Putin i Vučić će ovladati Crnom Gorom?ˮ 20. mart 2023. https://slobodnadalmacija.hr/vijesti/svijet/srpski-svet-na-hrvatskoj-granici-izgubi-li-dukanovic-izbore-putin-i-vucic-ce-ovladati-crnom-gorom-1274329.

Čavoški, Kosta. 2021. Nacija i nacionalizam. Beograd: Catena mundi.

B92. 2015. “Kosovo’s bid to join UNESCO fails; details of voting emerge.” November 9, 2015. https://www.b92.net/eng/news/politics.php?yyyy=2015&mm=11&dd=09&nav_id=95984.

Hansen, Lene. 2006. Security as Practice: Discourse analysis and the Bosnian war. London and New York: Routledge.

Huntington, Samuel P. 1996. The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. New York: Simon & Schuster.

Reisigl, Martin and Ruth Wodak. 2009. “The discourse-historical approach.” In Methods of critical discourse analysis, eds. Ruth Wodak and Michael Meyer, 87–121. London: Sage.

Wodak, Ruth. 2015. “Critical Discourse Analysis, Discourse-Historical Approach.” In The International Encyclopedia of Language and Social Interaction, eds. Karen Tracy, Cornelia Ilie, and Todd Sandel, 1–14. Hoboken: John Wiley & Sons.